Geçtiğimiz günlerde Cenup Çin Denizi’nde bulunan ABD birliğine ilişkin USS Carl Vinson tayyare gemisinde, askeri tatbikat esnasında facianın eşiğinden dönülmüştü.

ABD’ye ilişkin F-35 harp uçağı, tayyare gemisine inmeye çalmış olduğu sırada düşmüştü.

ABD ve Çin, egemenlik ihtilaflarına mevzu olan Cenup Çin Denizi’nde kaza icra eden Amerikan F–35 harp uçağı sebebiyle, bir kez daha karşı karşıya geldi.

OLAY, GERGİNLİĞİN FİTİLİNİ ATEŞLEYEBİLİR

Carl Vinson ve Abraham Lincoln tayyare gemisi filolarının Cenup Çin Denizi’nde ortaklaşa tatbikat yapmış olduğu sırada yaşanmış olan vaka, bölgeyi kara suları olarak gören Çin ile ABD’yi karşı karşıya getirebilecek bir gerginliğin fitilini ateşleyebilir.

Tatbikat esnasında tayyare gemisine inmeyi deneyen F-35 kaza yapmış oldu – Video

ABD VE ÇİN ARASINDA, ENKAZA EN ÖNCE ULAŞMA SAVAŞI

ABD’li bazı askeri uzmanlar, Çin’in düşen uçağı ABD’den ilkin bulmak suretiyle derin dalış kabiliyetine haiz bir denizaltıyı bölgeye gönderebileceğini ifade ederken, Washington yönetiminin harp teknolojisi ve danışma açısından tehlikeli sonuç kıymeti olan tayyare enkazının Pekin’in eline geçmemesi için önlem alacağı, enkaza onlardan ilkin ulaşmaya çalışacağı öngörülüyor.

7. Filo Sözcüsü Nicholas Lingo, önceki gün yapmış olduğu açıklamada, “ABD Donanmasının yıkıntı çıkarma operasyonları için ayarlamaları yaptığını” ifade etti. Lingo uçağın nerede düştüğüne dair data vermekten kaçındı.

ENKAZ, HARP TEKNOLOJİSİNE DAİR KRİTİK BİLGİLERİ ELE VEREBİLİR

Uzmanlar, ABD’nin, bir tanesi 100 milyon dolara mal olan yüksek teknolojiye haiz harp uçağının enkazının Çin’in eline geçmesini istemeyeceğine dikkati çekiyor.

Singapur’daki S. Rajaratnam Internasyonal Emek harcamalar Okulundan kıdemli araştırmacı Richard Bitzinger, enkazın kaplamasının, radardan gizlenme sensörlerinin ve veri işleme donanımlarının, ileri harp teknolojisine haiz uçakla ilgili tehlikeli sonuç detayları açığa çıkarabileceğini belirtti.

Çinlilerin de enkaza ulaşmaya çalışacağını düşündüğünü ifade eden Bitzinger, “Bu durumda inanırım ABD Birliği da uçağın düşmüş olduğu yeri çevrelemeye çalışacak ve yıkıntı kurtarma gemileri gelene dek bölgeyi kordona almak isteyecektir. Çinliler enkaza açık yada gizli saklı şekilde ulaşabilirler mi, buna kabiliyetleri var mı bilmiyorum.” ifadelerini kullandı.

7. Filo Sözcüsü Lingo da Çin’in ihtimaller içinde girişimine dair sorulan sual üstüne, “Çin Halk Cumhuriyeti’nin bu konudaki niyetlerine dair vurgunculuk yapmak doğru olmaz.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

“BİZ ONLARIN SAVAŞ UÇAĞIYLA İLGİLENMİYORUZ”

Çinli yetkililer ise uçağın enkazına ABD’den ilkin ulaşmaya çalışacaklarına dair spekülasyonu reddetti.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, düzenlemiş olduğu basın toplantısında, AA muhabirinin mevzuyla ilgili sordurulmuş olduğu soruya verdiği yanıtta, “Biz onların harp uçağıyla ilgilenmiyoruz.” dedi.

Kazanın, ABD’nin Cenup Çin Denizi’nde yol açmış olduğu ilk hadise olmadığını, yakın vakit ilkin bir ABD denizaltısının sualtı dağına çarptığını hatırlatan Sözcü Cao, “O vakit da tatminkar bir izahat yapılmadı. Şimdi ise harp uçağının inişinde kaza olduğu söyleniyor. Umarız ilgili ülke güç gösterisi yapmak yerine bölgesel barışa ve istikrara katkı elde eden eylemlerde bulunur.” ifadelerini kullandı.

Çinli yetkililer olayın detaylarına ilişkin yorum yapmaktan kaçınsa da bazı askeri uzmanların değerlendirmeleri Çin basınında yer buldu.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu Donanma Araştırmaları Akademisinden kıdemli araştırmacı Cang Cünşı, gazetesine yapmış olduğu değerlendirmede, ABD gemilerinin ve uçaklarının Batı Pasifik’te sıkça kaza yaptığına dikkat çekerek, “Bu kazalar ABD’nin yıl süresince devam eden yoğun görevlendirme trafiğinden dolayı oluyor. ABD askeri personelini yüksek gerilim altında tutan operasyonlar, onları fiziksel ve zihinsel olarak yıpratıyor. Bu durumda kazalar kaçınılmaz oluyor.” yorumunu yapmış oldu.

Bir öteki ​​​​​​​Çinli askeri uzman Vey Dongşu da gazeteye yapmış olduğu açıklamada, kazanın F–35C’lerin hemen hemen güvenilir operasyonel düzeye ulaşmadığının yada pilotların uçağı yeterince tanımadığının göstergesi olabileceği değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

DENİZ DERİNLİĞİ 5 BİN METREYİ AŞIYOR

Askeri yetkililer uçağın konumuna ilişkin data vermekten kaçınsa da Carl Vinson ve Abraham Lincoln tayyare gemilerinin tatbikat yapmış olduğu alan, “Cenup Çin Denizi Çanağı” isminde olan derin okyanus oluğunun bulunmuş olduğu bölgede yer ediniyor.

Bölgede bazı noktalarda azami deniz derinliği 5 bin metreyi aşıyor. Uzmanlar enkazı bu kadar derin bir yerden çıkarmanın aylar sürebileceğine dikkati çekiyor.

Merkezi Pekin’de bulunan Cenup Çin Denizi Araştırma İnisiyatifi (SCPI) adlı fikir kuruluşu, Twitter hesabından yapmış olduğu paylaşımda, tatbikatın yapıldığı günlerdeki uydu fotoğrafları ile vapur ve tayyare hareketlerine dair kayıtlardan yola çıkarak, kazanın 24 Ocak Pazartesi sabah saatlerinde, Filipinler’in Luzon Adası’nın ortalama 100 deniz mili (185 kilometre) batısında, Filipinler’in de egemenlik iddia etmiş olduğu, Çin kontrolündeki Scarborough Sığlığı’nın 50 ila 70 deniz mili (92 ila 129 kilometre) şimal doğusunda gerçekleştiğinin tahmin edildiğini bildirdi.

SCPI ek olarak, ABD’nin dün sabah bölgeye aralarında yüksek irtifada uzun soluklu seyir yapabilen “MQ-4C” tipi insansız hava aracının da olduğu minimum 6 danışma keşif uçağı ve hava aracını bölgeye yollamış olduğu bilgisini aktardı.

Uçakların ve hava araçlarının, yıkıntı arama faaliyetine destek haricinde bölgedeki ihtimaller içinde yabancı askeri ve sivil unsurların hareketlerini seyretmek amacıyla gönderilmiş olabileceği değerlendirmesi yapılıyor.

BU, F-35’LERİN DÖRDÜNCÜ KAZASI

Carl Vinson gemisindeki kaza, Lockheed Martin şirketi tarafından üretilen F–35 harp uçaklarının yapmış olduğu malum 4. kaza oldu.

Daha ilkin Nisan 2019’da Japonya’ya ilişkin bir F–35 Pasifik Okyanusu’nda, Kasım 2021’de ise İngiltere’ye ilişkin bir F–35 Akdeniz’de kaza yapmış, bu ay başlangıcında ise Cenup Kore’ye ilişkin bir F–35A eğitim uçuşu esnasında acil iniş yapmak mecburiyetinde bırakılmıştı.

Öte taraftan ABD Birliğine ilişkin nükleer güçle çalışan USS Connecticut denizaltısı 2021 Ekim’de Cenup Çin Denizi’nde seyrederken, bilinmeyen bir su altı dağına çarparak ciddi hasar görmüştü.

GÜNEY ÇİN DENİZİ ANLAŞMAZLIĞI

Çin, 1947’de yayımladığı haritayla egemenlik ihtilaflarının yaşandığı Cenup Çin Denizi’nin yüzde 80’i üstünde hak iddiasında bulunurken, yer altı kaynakları açısından varlıklı bölgede başta Filipinler olmak suretiyle aralarında Vietnam, Brunei ve Malezya’nın da bulunmuş olduğu komşu ülkelerle egemenlik tartışmaları yaşıyor.

Pekin yönetiminin Cenup Çin Denizi’ndeki egemenlik iddiasına dayanarak adalara üsler inşa etmesine, bölge ülkelerinin yanı sıra ABD de karşı çıkıyor.