Parkinson hastalığı, sinir sisteminin hareketi etkileyen bölümünün yapısının bozulup foksiyonlarını kaybetmesinden meydana gelen ilerleyici bir hastalıktır. Yavaş yavaş gelişir, kimi zaman güç bela farkedilir bir titreme ile adım atar yada bir tek bir elde titreme görülür.

Titreme, Parkinson hastalığının en iyi malum emaresi olsa da, hastalık çoğunlukla hareket sertliğine yada yavaşlamasına da niçin olur.

Parkinson hastalığı beyindeki hareketi, bilhassa yarı otomatik hareketleri denetim  eden sinir merkezlerinin kademeli olarak hasar görmesi sonucu ortaya çıkar.

Parkinson hastalığının erken evrelerinde, hareket ettikçe yüz birazcık sertleşebilir ve kollar hareketsiz yada sert olabilir. Konuşma yumuşak ve karmaşık hale gelebilir. Vakit geçtikçe, Parkinson hastalığının emareleri kötüleşir.

Parkinson hastalığı tedavi edilemese de, ilaçlar hastalığın emarelerini mühim seviyede hafifletebilir. Bazı durumlarda uzmanlar, emareleri hafifletmek için beynin belirli bir bölgesini düzenleyecek ameliyatları önermektedir.

PARKİNSON HASTALIĞININ NEDENLERİ

Beyindeki belirli sinir hücreleri (dopaminerjik nöronlar) yavaş yavaş parçalanır yada ölür. Bu hücreler normalde dopamin salgılamaktan mesuldür. Beynin bir kısmındaki dopamin seviyesi düştüğünde, anormal beyin aktivitesine niçin olur ve Parkinson hastalığının emareleri ortaya çıkar. Fazlaca ender bir ensefalit (beyin iltihabı) formu da Parkinson hastalığına yol açabilir.

Parkinson hastalığının sebebi bilinmemektedir, sadece çeşitli faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Parkinson hastalığına niçin olabilecek bazı genetik mutasyonlar vardır, sadece oldukça sayıda aile üyesinin hastalıktan etkilendiği ailelerin durumları haricinde, bunlar nadirdir.

Belirli toksinlere yada çevresel faktörlere maruz kalmak yaşamın ilerleyen yıllarında Parkinson hastalığı riskini artırabilir, sadece risk nispeten küçüktür. Parkinson hastalığına yol açan faktörleri belirlemek için daha çok araştırma yapılması gerekmektedir.

Parkinson hastalığı olan kişilerin beyninde birçok değişim meydana gelir ve bunlardan biri de Lewy cisimciklerinin varlığıdır. Bunlar nöronlarda gelişen anormal protein oluşumlarıdır. Uzmanlar, bunların Parkinson hastalığının sebebi olduğuna inanmaktadır.

Şizofreni şeklinde durumları tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçların yüksek dozları da Parkinson hastalığına niçin olabilir.

PARKİNSON HASTALIĞININ 7 BELİRTİSİ

Parkinson hastalığının emareleri kişiden kişiye değişebilir. Bazı emareler hafifçe olabilir ve fark edilmeyebilir. Emareler çoğu zaman vücudun bir tarafında adım atar ve her iki tarafa da yayıldıktan sonrasında çoğu zaman ilk çıkmış olduğu tarafta kötüleşir.

Parkinson hastalığının en yaygın 7 emaresi şu şekildedir:

1. Titreme

Çoğu zaman uzuvlarda ve çoğunlukla ellerde ve parmaklarda adım atar. Özelliklerinden biri, vücut dinlenirken (akinetik) ellerin titremesidir.

2. Yavaş Hareket (bradikinezi)

Zaman içinde Parkinson hastalığı hareket kabiliyetinde azalmaya niçin olarak rahat işleri oldukça zor ve süre alıcı hale getirebilir. Yürürken adım aralığı azalabilir.

3. Kas Sertliği

Vücudun herhangi bir yerinde oluşabilir. Bu durum, hareket açıklığının sınırlanmasına ve şiddetli ağrıya niçin olabilir.

4. Denge ve Dik Duruş Bozukluğu

Duruş kamburlaşabilir ve denge sorunları ortaya çıkar.

5. Otomatik Hareketlerin Kaybı

Parkinson hastalarında bilinçsiz hareketleri gerçekleştirme kabiliyeti çoğu zaman azalır.

6. Konuşmadaki Değişimler

Konuşma güçlükleri oluşabilir. Sessiz konuşma (hipofoni) ve telaffuzda güçlük görülür.

7. El Yazısında Değişimler

Zorluklar ilk başta hafifçe olabilir ve zaman içinde şiddetli hale gelebilir.

İlaçlar belirtilerin çoğunu büyük seviyede azaltabilir yada hafifletebilir. Bu ilaçlar, dopaminin telafi edilmesine destek verir. Hasta, vücudun etkilenen kısmını bilgili olarak kullanmadığında titreme en şiddetli halini alır. Herhangi bir işlem yaparken titreme azalır yada tamamen kaybolur.

Hastalık kötüleşirse, yürürken kolları sallama, okunaklı yazı yazma yada net konuşma şeklinde neredeyse otomatik hareketlerin kontrolü kaybedilir. Birkaç yıl sonrasında, daha kati olarak bacakları etkileyen bir yürüyüş bozukluğu ortaya çıkabilir. Hasta ağrı, uyuşukluk yada karıncalanma hissetmez, sadece yavaş yavaş daha sert hareket eder. Dengesini sağlayamadığı için sık sık düşer.

Emareler içinde ek olarak aşırı tükürük salgısı, karın boşluğunda kramplar, kapalı göz kapaklarının seğirmesi ve gözlerin istemsiz kapanması da vardır. Bu tipik motor işlev bozukluklarına ek olarak, günümüzde oldukça sayıda hastanın duygudurum ve bilişsel işlevlerle ilgili başka emareleri de olduğu bilinmektedir. Bunlara motor dışı emareler denir ve bunlardan bazıları depresyon, demans, halüsinasyonlar ve otonom fonksiyonların bozukluklarıdır.

Hastalığın emareleri tipik olarak 60 yaş civarında ortaya çıkar, sadece herhangi bir yaşta da ortaya çıkabilirler. Belirtilerin 21 yaşından ilkin başlamasına hastalığın jüvenil formu denir. 21 ila 50 yaş arasındaki belirtilerin başlangıcına erken başlangıçlı Parkinson denir.

PARKİNSON TEDAVİSİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Tanı konulduktan sonrasında aile desteği ve yardımı en mühim faktörlerdir. Ailenin odak noktası, kişinin neler yapabileceği ve mümkün olduğunca bağımsız hareket edebilmesi için hastanın çevresini iyi mi iyileştireceği üstünde olmalıdır.

Mesela, banyoya destek çubukları takarsanız ve hareket yolları süresince destek sunar kurarsanız, hastalar daha hareketli olacaktır. Parkinson hastalığında, tertipli fizyolojik aktivite oldukça önemlidir. Hastanın cesareti kırılmamalı ve yapabileceği hareketlere odaklanılmalıdır.

Günümüzde çeşitli ilaçlar milyonlarca hastanın emarelerini hafifletmesine karşın, şu anda Parkinson hastalığının kötüleşmesini yavaşlatabilecek bir tedavi yoktur. Bazı uzmanlar, Parkinson hastalığını yavaşlatmak için ihtimaller içinde bir tedavi olarak artan E vitamini tüketimini önermektedir.

Parkinson hastalığı tedavi edilemez, sadece birçok ilaç emareleri denetim etmeye destek olabilir. Doktorunuz yaşam seçimi değişimleri ve çeşitli egzersizler önerebilir. Bazı durumlarda fizik tedavi, hastanın dengesini iyileştirmeye ve tüm vücudu esnetmeye destek verir.

İlaçlar, beynin dopamin üretimini artırarak hareket problemlerine, genel olarak hareket etmeye ve titremeye karşı destek olabilir. Bununla beraber, zaman içinde belirtilerin oldukça iyi şekilde denetim altına alınabilmesine karşın, ilaçların yararları çoğu zaman azalır.

Beyin pili (derin beyin stimülasyonu), ilaca iyi cevap vermeyen ilerlemiş Parkinson hastalığı olan kişilerde yaygın olarak kullanılır. Hastaların yaşam standardını iyileştirmede en etkili tedavi olarak kabul edilir. Sadece, enfeksiyon yada nüzul şeklinde riskler ihtiva eder.

Beyin pili, Parkinson hastalığı ile ilişkili birincil motor bozukluklara yol açan beyin sinyallerini bloke etmek için elektriksel uyarım sağlar. Kontrolsüz hareketleri azaltabilir yada durdurabilir, titremeleri, kas sertliğini azaltabilir ve hareket yavaşlığının oluşumunu iyileştirebilir. Sadece bu yöntem, levodopa (Parkinson tedavisi için kullanılan ana ilaç) tedavisine cevap vermeyen hastalarda yararlı değildir.