Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), ‘Ermenistan’ın Karabağ’daki Hareketleri: İnsan Hakları İhlalleri ve İhlallerin Takibi Raporu’ yayımladı. Raporda, Ermenistan’ın Karabağ savaşında sistematik bir halde sivilleri öldürdüğüne yönelik delillerin bulunduğu belirtildi.

TİHEK’te düzenlenen basın toplantısında, Dağlık Karabağ’da Ermenistan işgali ve sonrasında yaşanan gelişmeleri izlemek üzere oluşturulan heyetin hazırladığı raporun sunumu yapıldı. TİHEK Lideri Prof. Dr. Muharrem Kılıç; Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yücel Acer, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Giray Sadık, Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yusuf Sayın ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Tümay’ın hazırladığı raporu kıymetlendirdi. Prof. Dr. Kılıç, müşahede heyetinin savaş bölgesinde giderek incelemelerde bulunduğunu söyledi.

Rapor hakkında değerlendirmelerde bulunan Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Yücel Acer, Ermenistan’ın 1 yıl öncesine kadar Karabağ bölgesini yasa dışı işgal altına bulundurduğunu belirtti. Karabağ savaşı sırasında da misal insan hakları ihlallerinin gerçekleştiğini belirten Acer, heyetin 1 yıl boyunca yerinde tespitlerde bulunduğunu ve yayımlanmış raporları incelediğini söyledi.

Türkiye’nin Ermenistan tarafından daima olarak ağır insan hakları ihlalleri gerçekleştirmekle suçlandığını anımsatan Acer, “Ancak gözden kaçan bir konu vardı ki bilhassa Ermenistan yaklaşık 28 yıldır, Karabağ’da, işgal ettiği topraklarda ağır insan hakları ihlalleri gerçekleştiriyordu. Ancak bunlar gerçek manada tespit edilip, memleketler arası kamuoyuyla paylaşılmadığı için tahminen de bu durum dikkatlerden kaçıyordu. Bu rapor bu eksikliği giderme ismine kıymetli bir adımdır” tabirlerini kullandı.

“3 BİN 326 MÜSTAKİL MESKEN YIKILDI”

Raporda, Ermenistan’ın bundan evvel Karabağ’da gerçekleştirdiği insan hakları ihlallerinin, 44 günlük çatışma sırasında da memleketler arası savaş hukukuna karşıt faaliyetlerinin tespit edildiğini söyleyen Acer, şunları söyledi:

* Rapor, bu ihlallerin hangi tıp hukuku sonuçlara yol açtığını ortaya koymakta, bilhassa şahsî cezai sorumluluk bağlamında ortaya çıkardığı sonuçları ortaya koymakta. Ermenistan’ın devlet olarak Azerbaycan’a karşı gerçekleştirdiği ortaya çıkan tüzel ihlalleri de kıymetlendirmekte.

* Bundan sonra Ermenistan’a karşı ve bu cürümleri geçekleştirenlere karşı hangi türel süreçlerin takip edilebileceğine dair kimi öngörüleri ortaya koymaktadır. Hakikaten bu öngörüler bağlamında Azerbaycan devleti, 44 günlük çatışmalar sırasında ve sonrasında birtakım tüzel süreçler başlattı ve başlatmaya devam ediyor.

* En son adım da Azerbaycan’ın Ermenistan’a karşı Memleketler arası Adalet Divanı’nda gerçekleştirdiği müracaattır. Bilhassa, ‘etnik temizlik’ cürmünün gündeme getirilmesi manasında bu müracaat ehemmiyet arz etmektedir.

Akabinde gazetecilerin sorularını yanıtlayan Acer, 28 yıllık Karabağ işgali devrinde 20 binden fazla beşerinin hayatını kaybettiğini belirterek, “44 günlük savaş esnasında çok sayıda yerleşim yeri de tahrip edilmiş durumda. 3 bin 326 müstakil meskenin ve 504 sivil tesisin tahrip edildiği Ermenistan tarafından, 120 tane çok katlı yerleşim yerinin yıkıldığı tabir ediliyor” diye konuştu.

“12 ÇOCUK HAYATINI KAYBETTİ, 50 ÇOCUK YARALANDI”

Raporun sunumunda konuşma yapan Azerbaycan Cumhuriyeti İnsan Hakları Komiseri Saliha Aliyeva ise Karabağ’da Ermenistan’ın işgalinin 30 yıl boyunca sürdüğünü belirterek, “30 yıl boyunca bütün dünyanın sessiz kaldığı bir haksızlık, adaletsizlik, insan hakları ihlali Karabağ zaferi ile son buldu. Bir ülke düşünün ki onun nüfusunun yüzde 10’u mecburi göç durumunda. Bu insan hakları ihlali tam 30 yıl boyunca devam etsin. Bu 21’inci asrın insanlık dramıdır ve ayıbıdır” dedi.

Ermenistan’ın 44 günlük çatışma boyunca da çok sayıda insan hakları ihlalinde bulunduğunu belirten Aliyeva, “Üzerinden 1 sene geçmesine karşın milletlerarası kamuoyuna seslendik, bir bildiri yayımladık. Savaş sırasında sivillere yönelik ataklar sonucunda en çok etkilenen maalesef suçsuz çocuklarımız oldu. Taarruzlar sonucunda, 12 çocuk hayatını kaybetmiş, 50 çocuk yaralanmış. Birçok çocuk hem annesini hem babasını kaybetmiş. Biz bunlara raporlarımızda yer verdik. Umuyoruz, savaş cürümlerine beden veren davranışlardan sorumlu Ermenistan devleti yetkilileri Adalet Mahkemesi önüne çıkarılarak gereken ceza verilecektir” sözlerini kullandı.

“İNSANLIĞA KARŞI CÜRÜMLER İŞLENDİĞİ TESPİT EDİLMİŞTİR”

Raporda, çatışmalarda Ermenistan’ın memleketler arası hukukun savaş silah ve metotlarını düzenleyen kurallarını yaygın biçimde ihlal ettiği belirtilerek, “Fosfor içeren silahlar, misket bombası, anti-personel mayınlar, smerç ve elbrus (scud) füzeleri üzere yasaklanmış kimi silah tiplerini kullandığı, sivillere, sivil yerleşim yerlerine, sivil alt yapıya hücumlar düzenlediği; dokunulmazlığı olan sıhhat binalarını ve sıhhat çalışanlarını gaye aldığı, silahlı çatışmalarda çocuk askerler kullandığı, gazeteci ve sağlıkçı işaretlerini istismar ettiği, çatışma gereklerinin ötesinde etrafa, tarihi ve kültürel pahaya sahip yapıtlara ağır ziyanlar verdiği ve böylece çok sayıda yasaklanmış savaş formülleri de kullandığı tespit edilmiştir” denildi.

Kelam konusu ihlallerin cezai nitelikli aksiyonlar olarak ilgili gerçek bireylerin cezai sorumluluğuna yol açan cürümler olduğu vurgulanan raporda, Ermenistan’ın Karabağ Savaşında sistematik bir halde sivilleri öldürdüğüne yönelik delillerin bulunduğu belirtildi.